Διάγνωση

Οικογενειακό και ατομικό ιστορικό

Σε όλες τις ιατρικές ειδικότητες το ιστορικό παίζει κεντρικό ρόλο στη διάγνωση, αλλά στους Αλλεργιολόγους είναι ίσως το κυριότερο εργαλείο που έχουν στη διάθεσή τους.
Είναι μεγάλη η αξία του αναλυτικού οικογενειακού ιστορικού, αφού υπάρχει προδιάθεση για εμφάνιση ατοπικής δερματίτιδας στα άτομα που έχουν και γονέα με ατοπική δερματίτιδα. Μάλιστα σε αυτά που έχουν ατοπική δερματίτιδα με ευαισθητοποίηση σε αβγό και έχουν οικογενειακό ιστορικό ατοπίας υπάρχει 70% πιθανότητα να εμφανίσουν αναπνευστική αλλεργία (ρινίτιδα, άσθμα) μέχρι την ηλικία των 5 ετών.
Μεγάλη αξία έχει και η αναζήτηση του ατομικού ιστορικού, αφού τα παιδιά με μέτρια-σοβαρή ατοπική δερματίτιδα έχουν έως και 35% πιθανότητα να έχουν τροφική αλλεργία, ενώ έχουν και αυξημένο κίνδυνο για αναπνευστική αλλεργία είτε έχουν ακόμη τροφική είτε είχαν κάποια στιγμή στο παρελθόν και πλέον δεν έχουν.

Ο Αλλεργιολόγος σε ρόλο «ντετέκτιβ»

Για τη διερεύνηση όλων των ειδών αλλεργίας ο Αλλεργιολόγος πρέπει να υιοθετήσει το ρόλο «ντετέκτιβ». Είναι λοιπόν εξαιρετικά σημαντικό να δοθούν απαντήσεις σε ερωτήσεις όπως:

Πότε (πότε πήρατε το φάρμακο, πότε εμφανίσθηκαν τα συμπτώματα)
Πού (στο γυμναστήριο μετά από άσκηση, στο σχολείο)
Πόσο (πόσο κράτησαν τα εξανθήματα, πόσες φορές έχει γίνει αυτό)
Κάθε πότε (κάθε άνοιξη, κάθε μέρα όταν ξυπνάω, κάθε φορά που τρώω κάποια φρούτα ή ξηρούς καρπούς και μετά ασκούμαι)

Δερματικές δοκιμασίες

Είναι σημαντικό να γίνει η επιλογή του κατάλληλου τύπου δερματικών δοκιμασιών και η αξιολόγηση να γίνει από τον Αλλεργιολόγο σε συνάρτηση με το ιστορικό του ασθενή, γιατί τα τεστ προσδιορίζουν απλά αλλεργική ευαισθητοποίηση η οποία μπορεί να μην εκφράζεται ή να μην εκφραστεί ποτέ ως αλλεργία.
Υπάρχουν 3 είδη δερματικών δοκιμασιών (test):

Οι δερμοαντιδράσεις δια νυγμού (skin prick tests) που είναι εύκολες και ανώδυνες με μεγάλη αξία στη διάγνωση αναπνευστικής, τροφικής, φαρμακευτικής αλλεργίας και αλλεργίας σε υμενόπτερα. Μπορεί να γίνουν ήδη από βρέφη 2-3 μηνών και να θεωρούνται αξιόπιστες.

Οι ενδοδερμικές δοκιμασίες (intradermal tests) για τη διάγνωση φαρμακευτικής αλλεργίας ή αλλεργίας σε υμενόπτερα. Είναι αντίστοιχες δοκιμασίες με τη δερμοαντίδραση Mantoux για τον έλεγχο της φυματίωσης και αξιολογούνται είτε άμεσα είτε μετά από 48 ώρες.

Οι επιδερμιδικές δοκιμασίες (atopy patch tests) για τη διάγνωση της φαρμακευτικής αλλεργίας, της αλλεργικής δερματίτιδας εξ’ επαφής και σε συγκεκριμένους τύπους τροφικής αλλεργίας (όπως ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα).

Ειδικός ορολογικός έλεγχος

Με τον έλεγχο αυτό μπορούν να ανιχνευθούν αντισώματα που ανάλογα με το ιστορικό μπορεί να προκαλούν τα συμπτώματα στον ασθενή. Υπάρχουν εμπορικά διαθέσιμα για αεροαλλεργιογόνα, για τροφικά αλλεργιογόνα, για latex, για φάρμακα και για υμενόπτερα.

Ανασυνδυασμένα αλλεργιογόνα

Επανάσταση τα τελευταία χρόνια στη διάγνωση των αλλεργικών νοσημάτων έχουν φέρει τα ανασυνδυασμένα αλλεργιογόνα που δίνουν τη δυνατότητα τον Αλλεργιολόγο να προσδιορίσει το ακριβές προφίλ του ασθενούς, να καθορίσει τη σοβαρότητα αυτής της αλλεργίας, ενώ παράλληλα αξιοποιείται η γνώση αυτή και για το θεραπευτικό χειρισμό. Τι σημαίνει αυτό;

Υπάρχουν περιπτώσεις αλλεργίας στο γάλα ή στο αβγό που έχουν πιθανότητα να «ξεπεραστούν» δυσκολότερα, γιατί έχουν θετικό έλεγχο σε συγκεκριμένα ανασυνδυασμένα αλλεργιογόνα και αυτό καθιστά αναγκαίο τον προσεκτικό χειρισμό τους.
Υπάρχουν άτομα που έχουν θετικό έλεγχο σε ξηρούς καρπούς και έχουν μόνο λίγη φαγούρα στο στόμα την άνοιξη, γιατί ταυτόχρονα έχουν και αναπνευστική αλλεργία. Αντίθετα σε άλλα άτομα μπορεί ακόμη και η επαφή και τα ίχνη να οδηγήσουν σε σοβαρές αντιδράσεις και πρέπει να αποφεύγονται.
Υπάρχουν άτομα που έχουν θετικό έλεγχο σε όλες τις γύρεις, αλλά έχουν αλλεργία μόνο στα αγριόχορτα και αυτή είναι που πρέπει να αντιμετωπισθεί με ειδική ανοσοθεραπεία.
Υπάρχουν άτομα που έχουν πολλαπλή ευαισθητοποίηση σε όλα τα υμενόπτερα, αλλά το πραγματικά υπεύθυνο για την αναφυλαξία που έχουν κάνει είναι μόνο της μέλισσας και σε αυτή χρειάζεται να γίνει ανοσοθεραπεία.

Διαγνωστικές προκλήσεις

Οι προκλήσεις με σταδιακή χορήγηση τροφής ή φαρμάκου έχουν θέση στη διαγνωστική προσέγγιση, ώστε να διερευνηθεί αν έχει πλέον «ξεπεραστεί» αλλεργία ή αν πρόκειται αποκλειστικά για ευαισθητοποίηση και όχι για πραγματική αλλεργία. Πρόκειται για εξειδικευμένο έλεγχο που πρέπει να διενεργείται από Αλλεργιολόγο με μεγάλη προσοχή λόγω υπαρκτού κινδύνου αλλεργικής αντίδρασης και λόγω της αναγκαιότητας αντιμετώπισής της.

Διέγερση βασεόφιλων

Η διέγερση βασεόφιλων (Basophil Activation Test) είναι από τις νεότερες διαγνωστικές προσεγγίσεις που μπορεί και να αντικαταστήσουν τις προκλήσεις ειδικά σε φαρμακευτική αλλεργία και σε αλλεργία σε υμενόπτερα, αλλά και σε περιπτώσεις χρόνιας κνίδωσης που είναι λίγα τα διαθέσιμα μέσα για διάγνωση. Τα βασεόφιλα αντιδρούν στα αλλεργιογόνα και «μιμούνται» τον τρόπο που αντιδρά σε αυτά ο οργανισμός, μειώνοντας τον αριθμό των προκλήσεων και δίνοντας λύση σε «δύσκολες περιπτώσεις» αλλεργίας.